جهانِ ایرانشناسی

🔹‌پژوهشگرِ تاریخ

چندی است تاریخِ معاصر دستمالِ چرکینی شده در دست هر مجازی‌نَوردِ نوپایی. هر کس دو جلد کتاب می‌خواند و چهار خط از مجازی، خود را دانای معاصر می‌بیند و دست به نوشتن می‌برد. مشخصاً عمده مطالب این گروه نتیجهٔ شنیده‌هایی است که در عدمِ اشراف و ارجاعاتشان به منابع معلوم می‌شود. بر اساس تجربه، این جماعت فقط دانشمندِ فضای مجازی هستند. یعنی جایی که فرصت کپی‌برداری و گوگل کردن وجود دارد. در دنیای واقعی و گفتگوهای حضوری، بعضاً نام شاهان قاجار را هم به زحمت می‌دانند، چه رسد به جزئیات.
با اینکه مدّتها تخصّص و شغلم بوده، امّا زین پس این عنوان را از خود دور می‌کنم و در یک نظرِ صرفاً شخصی عرض می‌کنم که هر کسی از عنوان «پژوهشگر تاریخ معاصر» برای خود استفاده کرد، اگر شارلاتان نباشد، حداقل دروغگویی است که چیزی جز ادّعای پوچ عرضه نمی‌کند. عنوانِ پژوهشگر، بار معنایی و علمیِ کاملاً مشخصی دارد که حتّی در خصوص بسیاری بزرگان چون ایرج افشار هم نباید استفاده کرد. چون نام ایشان را آوردم، اشاره‌ای کوتاه می‌کنم شاید درک این موضوع راحت‌تر شود. مرحوم افشار، مرد پرتلاشِ دانشمندی بود که در چند زمینه از ایرانشناسی فعالیّت شبانه‌روزی داشت. تألیفاتِ پرشماری نیز عرضه کرد که جزئیات آنها را می‌دانید. امّا صرفاً کوشنده‌ای در حوزهٔ تاریخ و ایرانشناسی بود. به گونه‌ای مؤلف، و گردآورنده‌ای که ابزارِ کارِ پژوهشگران را فراهم می‌کرد.
پژوهشگر کسی است (صرفاً دربارهٔ تاریخ معاصر) که فارغ از گرایشات سیاسی و عقیدتی، موضوعی کلّی را انتخاب می‌کند و با بررسی دقیقِ تمامِ منابعِ دسته اول و دوم چون اسناد، روزنامه‌ها، مجلات، سالشمارها، اعلان‌ها، کُتبِ خطی و سنگی و رسالاتِ منتشر شده و منتشرنشده و منابعِ جدید، به دنبال زوایای موضوع می‌رود. حین بررسی، فرضیاتش را می‌چیند و تا پایان، با تحلیل و تطبیق و استشهاد، یکی را برمی‌گزیند که گاهی امکان دارد تمام فرضیات هم غلط از آب درآیند و کار از نو آغاز شود. پژوهشگر باید چیزی نامعلوم را کشف کند، نه با شواهدِ بیشتر، بوده‌ها را تکرار کند. ده‌ها و صدها مقاله و مطلب دربارهٔ تاریخ مشروطه، رجالِ آن عصر، رضا شاه، مصدق و غیره نوشته شده است، امّا چند درصد از آنها را می‌توان پژوهش دانست؟
روزانه هزاران مطلب در پلتفرم‌هایی چون توئیتر، اینستاگرام، فیس‌بوک و غیره منتشر می‌شود و هزاران خواننده را مشغول می‌کنند. امّا حقیقتاً ارزش همگیِ آنها به اندازه یک مقالهٔ پژوهشی از یک پژوهشگرِ واقعیِ گمنام نیست.
روشنگری در حوزهٔ تاریخ و سیاست، اهمّ امور فعلی است و واجبِ همیشگی. امّا این کار پژوهش محسوب نمی‌شود و کسی که آنها را روایت می‌کند نیز پژوهشگر نیست. شاید مخاطبِ عام تفاوتِ اینها را نداند، ولی نویسنده بهتر از هر کسی می‌داند که پژوهشگر است یا روشنگر.
ذکر عنوان «پژوهشگر تاریخ معاصر» در مورد کسی که واجد شرایط نیست، تنها نشان‌دهندهٔ خودشیفتگی، عوام‌فریبی و نادانی است.
🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹
T.me/us/جهانِ ایرانشناسی/com.world_of_iranology

www.tg-me.com/us/جهانِ ایرانشناسی/com.world_of_iranology/373

858 viewsمجید دهقانی, Dec 18, 2023 at 22:35

🔹‌پژوهشگرِ تاریخ

چندی است تاریخِ معاصر دستمالِ چرکینی شده در دست هر مجازی‌نَوردِ نوپایی. هر کس دو جلد کتاب می‌خواند و چهار خط از مجازی، خود را دانای معاصر می‌بیند و دست به نوشتن می‌برد. مشخصاً عمده مطالب این گروه نتیجهٔ شنیده‌هایی است که در عدمِ اشراف و ارجاعاتشان به منابع معلوم می‌شود. بر اساس تجربه، این جماعت فقط دانشمندِ فضای مجازی هستند. یعنی جایی که فرصت کپی‌برداری و گوگل کردن وجود دارد. در دنیای واقعی و گفتگوهای حضوری، بعضاً نام شاهان قاجار را هم به زحمت می‌دانند، چه رسد به جزئیات.
با اینکه مدّتها تخصّص و شغلم بوده، امّا زین پس این عنوان را از خود دور می‌کنم و در یک نظرِ صرفاً شخصی عرض می‌کنم که هر کسی از عنوان «پژوهشگر تاریخ معاصر» برای خود استفاده کرد، اگر شارلاتان نباشد، حداقل دروغگویی است که چیزی جز ادّعای پوچ عرضه نمی‌کند. عنوانِ پژوهشگر، بار معنایی و علمیِ کاملاً مشخصی دارد که حتّی در خصوص بسیاری بزرگان چون ایرج افشار هم نباید استفاده کرد. چون نام ایشان را آوردم، اشاره‌ای کوتاه می‌کنم شاید درک این موضوع راحت‌تر شود. مرحوم افشار، مرد پرتلاشِ دانشمندی بود که در چند زمینه از ایرانشناسی فعالیّت شبانه‌روزی داشت. تألیفاتِ پرشماری نیز عرضه کرد که جزئیات آنها را می‌دانید. امّا صرفاً کوشنده‌ای در حوزهٔ تاریخ و ایرانشناسی بود. به گونه‌ای مؤلف، و گردآورنده‌ای که ابزارِ کارِ پژوهشگران را فراهم می‌کرد.
پژوهشگر کسی است (صرفاً دربارهٔ تاریخ معاصر) که فارغ از گرایشات سیاسی و عقیدتی، موضوعی کلّی را انتخاب می‌کند و با بررسی دقیقِ تمامِ منابعِ دسته اول و دوم چون اسناد، روزنامه‌ها، مجلات، سالشمارها، اعلان‌ها، کُتبِ خطی و سنگی و رسالاتِ منتشر شده و منتشرنشده و منابعِ جدید، به دنبال زوایای موضوع می‌رود. حین بررسی، فرضیاتش را می‌چیند و تا پایان، با تحلیل و تطبیق و استشهاد، یکی را برمی‌گزیند که گاهی امکان دارد تمام فرضیات هم غلط از آب درآیند و کار از نو آغاز شود. پژوهشگر باید چیزی نامعلوم را کشف کند، نه با شواهدِ بیشتر، بوده‌ها را تکرار کند. ده‌ها و صدها مقاله و مطلب دربارهٔ تاریخ مشروطه، رجالِ آن عصر، رضا شاه، مصدق و غیره نوشته شده است، امّا چند درصد از آنها را می‌توان پژوهش دانست؟
روزانه هزاران مطلب در پلتفرم‌هایی چون توئیتر، اینستاگرام، فیس‌بوک و غیره منتشر می‌شود و هزاران خواننده را مشغول می‌کنند. امّا حقیقتاً ارزش همگیِ آنها به اندازه یک مقالهٔ پژوهشی از یک پژوهشگرِ واقعیِ گمنام نیست.
روشنگری در حوزهٔ تاریخ و سیاست، اهمّ امور فعلی است و واجبِ همیشگی. امّا این کار پژوهش محسوب نمی‌شود و کسی که آنها را روایت می‌کند نیز پژوهشگر نیست. شاید مخاطبِ عام تفاوتِ اینها را نداند، ولی نویسنده بهتر از هر کسی می‌داند که پژوهشگر است یا روشنگر.
ذکر عنوان «پژوهشگر تاریخ معاصر» در مورد کسی که واجد شرایط نیست، تنها نشان‌دهندهٔ خودشیفتگی، عوام‌فریبی و نادانی است.
🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹
T.me/us/جهانِ ایرانشناسی/com.world_of_iranology

BY جهانِ ایرانشناسی